Operatiedag:
- S.L.R. aanleren, vanuit goede extensie, isometrische quadricepsoefening.
- Continu voetbeweging en actieve en passieve patella-mobilisatie.
- De fysiotherapeut mag starten met het begeleiden in mobiliseren afhankelijk van de situatie van de patiënt.
- ROM onder leiding van fysiotherapeut: Op de rand van het bed actieve flexie en actieve en passieve extensie oefenen (ondersteund door andere been). Flexie onbeperkt, extensie 0 graden, hyperextensie ten alle tijden voorkomen!
Dag 1:
- ROM onder leiding van fysiotherapeut: Op de rand van het bed actieve flexie en actieve en passieve extensie oefenen (ondersteund door andere been). Flexie onbeperkt, extensie 0 graden, hyperextensie ten alle tijden voorkomen!
- Passief extensie oefenen (kussen onder hiel), afhankelijk van hydrops/haemarthros.
- S.L.R. 4 sets van 10x (5 sec.) 5x daags.
- Continu voetbeweging en actieve patellamobilisatie.
- ‘Heel slides’ ter verbetering van de flexie ROM.
- 100% belast mobiliseren met 2 elleboogkrukken, looppatroon opbouwen op geleide van pijnklachten.
Week 1 tot 6 - 8 weken:
- Geen concentrische en excentrische contracties van de m. quadriceps in verband met mogelijk ventraal transleren van de tibia.
- Geleid actief oefenen en/of passieve mobilisaties van de extensie, indien actief geen volledige extensie behaald kan worden. Streef naar 0 graden extensie binnen 2-4 weken.
- Passieve mobilisaties van de patella.
- Bewegingstraject gedoseerd opvoeren tot een maximale functie (indien knie rustig). · bij meniscopexie 0-90º!
- ‘Heel slides’ ter verbetering van de flexie ROM. Streef naar 120-130 graden binnen 4-6 weken.
- Oefenen binnen de pijngrens en rekening houdend met de reactie van de knie. Echter pijn mag de patiënt niet van het oefenen weerhouden.
- Voldoende spiercontrole en een goed looppatroon zonder manken is een voorwaarde om te stoppen met kruklopen.
- Motorische reactivering van de m.quadriceps: aanspannen m.quadriceps in langzit, oftewel actieve knie-extensie.
- Na drie weken starten met fietsen zonder weerstand. Fietsen op een hometrainer als de knieflexie circa 100 graden is, wat in eerste instantie bedoeld is als mobiliserende oefening en als warming-up.
- Quadricepstraining in gesloten keten (ROM 0°-60°) met behulp van de ‘leg press’, met de ‘squat’ en met de ‘step up’
- Na vier weken mag er gestart worden met een opbouw in steppen op stepapparaat.
Spierversterkende oefeningen:
- Quadriceps: S.L.R. aantal herhalingen en sets opvoeren.
Heffen met 1 kg. Verzwarend naar 3-5 kg.
- Controle houden op goede patellamobilisatie.
- Oefenen in deze fase binnen de pijngrens en rekening houdend met de reactie van de knie en de littekens.
- Voornamelijk aandacht voor oefeningen in een gesloten keten.
- Neuromusculaire training op beide benen, bijvoorbeeld op de kantelplank.
- Oefenen op 1 been.
- Oefenen op een steeds minder stabiele ondergrond.
Concentrische en excentrische training van:
- De gluteaalmusculatuur met abductie in zijligging of abductie in stand (= ‘side kick’) en ‘crab walks’;
- De hamstrings met ‘goodmorning’, heupextensie in buikligging of stand (= ‘rear kick’)
- De kuitmusculatuur met ‘standing heel raises’
Functionele looptraining
- Goede extensie (geen hyperextensie), actieve push.
- Symmetrie.
- Dynamisch looppatroon.
Na 6 weken:
- Behalen en behouden volledige ROM, zowel patellofemoraal als tibiofemoraal.
- Quadricepsoefeningen in een open keten uitbreiden naar een volledige ROM in week 8. Let op: bij patiënten met een HS –graft mag pas vanaf week 12 extra weerstand worden toegevoegd.
- Quadricepsoefeningen in een gesloten keten uitbreiden: vanaf week 8 naar ROM 0-90°
- Vanaf week 8 mag er gestart worden met een opbouw in buiten fietsen.
- De spierversterkende oefeningen voor gluteaalmusculatuur, hamstrings en kuitmusculatuur intensiveren.
- Van alle spierversterkende oefeningen het aantal herhalingen verminderen en de weerstand verhogen.
- Met joggen starten week 10 tot 12 postoperatief, maar alleen als het joggen symmetrisch wordt uitgevoerd en de knie niet reactief is.
Fietsprogramma
- Rechts/links gelijk pedaleren.
- Belasting geleidelijk opvoeren.
- Duur verlengen.
- Toewerken naar training van het aëroob vermogen.
Functionele oefeningen
- Squat: 2-benig naar 1-benig.
- Uitstapoefening: voorwaarts; kniehoek vergroten, tevens zijwaarts.
- Coördinatie-oefening: oefentol naar trampoline.
- Evenwichtstraining.
Na 3 maanden
- Loopvormen (hardlopen, cutting, 8 figuren lopen etc.).
- Sprongvormen, starten met 2 benig springen en langzaam uitbreiden naar 1 benig springen.
- Verzwaring opbouw kracht en conditie (snelkracht/duurkracht).
Na 6 - 9 maanden:
- Geen pijnklachten of zwelling meer aanwezig.
- Behouden volledige ROM, zowel patellofemoraal als tibiofemoraal.
- Voorwaarden voor terugkeer naar sport: revalidant voert oefeningen kwalitatief goed uit, tolereert sportspecifieke activiteiten en behendigheidstraining met maximale duur en snelheid.
- Hoptesten meer dan 85% in vergelijking met de andere zijde.
Bronnen:
Brooijmans, F., Hendriks, E., Hullegie, W., Van Cingel, R., Van Melick, N. & Van Tienen, T. (2014) Revalidatie na voorste-kruisbandreconstructie. KNGF Evidence Statement.
Gast, de A. (2008) Nederlands tijdschrift voor orthopaedie, officieel orgaan van de Nederlands Orthopaedische vereniging. Juli 2008, Vol.15, nummer 2